Vzw versus feitelijke vereniging

Wanneer er plannen zijn om een jeugdlokaal aan te kopen, te bouwen of te verbouwen, is het een verstandig idee om na te gaan of er een VZW opgericht moet worden of niet. Deze afweging moet door elk jeugdwerkinitiatief zelf gemaakt worden. Een handig hulpmiddel daarbij is een vergelijking tussen een feitelijke vereniging en VZW.

De feitelijke vereniging

Een feitelijke vereniging ontstaat volgens het Belgische recht zodra twee of meer personen het idee ontwikkelen om gezamenlijk een ideëel doel te verwezenlijken. De organisatie is vaak minder strak geregeld en heeft vaak een vrijblijvend karakter. Omdat de feitelijke vereniging geen juridische grond heeft,kan zij geen verbintenissen aangaan, geen eigendommen bezitten, geen schenkingen of legaten aanvaarden en zijn het de individuele leden die zich persoonlijk verbinden tot de verplichtingen van de vereniging. De leden zijn hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk. Wanneer bijvoorbeeld een huurcontract voor een muziekinstallatie door een van de leden ondertekend wordt, moet deze persoon alle eventuele schade aan de apparatuur vergoeden.

Een VZW

Een vereniging zonder winstoogmerk wordt opgericht om aan een niet-commerciële doelstelling tegemoet te komen. De organisatie van een VZW is over het algemeen strak geregeld en er moeten aan een aantal boekhoudkundige verplichtingen worden voldaan. De leden van een VZW zijn echter nooit zelf aansprakelijk te stellen. Dit geldt alleen voor de VZW zelf. Gaat er een lid in de fout door bijvoorbeeld per ongeluk de laptop van de ingehuurde djte beschadigen, dan zal de VZW de schade vergoeden. Beide hebben dus een aantal verschillende karaktereigenschappen. Deze eigenschappen zijn belangrijk voor de keuze van een VZW of een feitelijke vereniging. Onderstaand schema verduidelijkt dit nog eens.

FEITELIJKE VERENIGING                   VERENIGING ZONDER WINSTOOGMERK
AARD
Meerdere personen de overeenkomen om op geregelde en duurzame wijze een aantal initiatieven te nemen. Groepering van ten minste drie personen die overeenkomen om gemeenschappelijke doelstellingen te realiseren. Het commerciële belang is ondergeschikt aan het doel.
RECHTSPERSOONLIJKHEID
De vereniging heeft geen rechtspersoonlijkheid. De oprichting en de werking worden niet via wet geregeld. De leden kunnen afzonderlijk en individueel aansprakelijk gesteld worden. De vereniging wordt geregeld door de wet van 27 juni 1991 (gewijzigd door de wet van 2 mei 2002 en de wet van 16 januari 2003) en geniet daardoor rechtspersoonlijkheid. De rechtspersoonlijkheid gaat in vanaf de dag dat de statuten en andere nodige documenten worden neergelegd bij de griffie van de ondernemingsrechtbank van het gerechtelijk arrondissement waar de zetel van de vereniging zich bevindt. 
ORGANISATIE
Geen wettelijke regeling. Formele regeling die is vastgelegd in de eerder genoemde wet: algemene vergadering, raad van bestuur, werking, vergadering, ledenlijsten,...
BEZITTINGEN
De vereniging heeft als dusdaning geen bezittingen. De bezittingen zijn als het ware mede-eigendom van alle leden. De vzw heeft een eigen vermogen dat duidelijk is afgebakend van het vermogen van de leden.
PLICHTEN
Er zijn geen verplichtingen, behoudens de afspraken die tussen de leden onderling of met derden werden gemaakt. Het houden van een stichtingsvergadering, bekendmaken van de statuten, wijzigingen van statuten en bestuursleden in de bijlagen van het Belgisch Staatsblad door neerlegging bij de griffie van de ondernemingsrechtbank  van het gerechtelijk arrondissement waar de zetel van de vereniging zich bevindt.
  Neerlegging van een coördinerend dossier bij de griffie van de ondernemingsrechtbank van het gerechtelijk arrondissement. Dit dossier dient te bevatten: de gecoördineerde statuten (dit is de tekst van de statuten, aangepast aan de nieuwe wetgeving), de samenstelling van de Raad van Bestuur en de geijkte documenten voor publicatie in het Belgisch Staatsblad. Alle documenten dienen steeds in drievoud te worden neergelegd.
  inschrijving in het rechtspersonenregister van de Kruispuntbank van Ondernemingen. Hierbij wordt aan de vzw een ondernemingsnummer toegekend, dat dient vermeld te worden in alle contacten met de griffie.
  Kleine vzw's dienen ook hun jaarrekening neer te leggen bij de griffie van de ondernemingsrechtbank.
Op fiscaal vlak gelden de gewone regels inzake de personenbelasting (directe belasting) of deze inherent is aan de BTW-wetgeving. Op fiscaal vlak wordt de vzw onderworpen aan de rechtspersonen- of vennootschapsbelasting (directe belastingen) al naar gelang de aard van de activiteiten. Ook kan de vzw, afhankelijk van de activiteiten die ze uitoefent, verplicht zijn een BTW-nummer te hebben.
  Er is een speciale procedure voor het ontvangen van schenkingen en legaten.
AANSPRAKELIJKHEID
De leden kunnen individueel aansprakelijk gesteld worden bij het niet-nakomen van de aangegane verbintenissen en afspraken. De leden zijn individueel niet gebonden in hun privévermogen. Enkel de vzw kan aanspraklijk gesteld worden op voorwaarde dat de rechtspersoonlijkheid tegenstelbaar is aan derden en dat de vereniging beheerd wordt als 'een goed huisvader'.
De leden kunnen slechts individueel en in eigen naam optreden, dagvaarden en gedagvaard worden.

De vzw kan in eigen naam en voor eigen rekening optreden, dagvaarden en gedagvaard worden.

STRUCTUUR
Vrij te bepalen.

een vzw moet een algmene vergadering (misnten 3 leden) en een raad van bestuur hebben (minstens 3 tenzij er slechts 3 leden zijn). 

Dit is minimaal, een verdere structuuruitbouw is vrij te bepalen. Zowel ondergeschikte als nevengeschikte relaties zijn mogelijk.